Ngoài thiên phú bẩm sinh, gene di truyền và đặc điểm não bộ, một số nhân tố khác có vai trò không kém được các nhà khoa học nêu ra, nhằm lý giải những hiện tượng bí ẩn…
Và vấn đề không chỉ nhằm giải thích đâu là bí ẩn, quan trọng hơn là làm thế nào để có thể xuất hiện nhiều thiên tài?
Tài năng như một hệ quả từ bệnh lý
Giáo sư Vladimir
Efroimson (1908-1989), Trưởng khoa Di truyền của Viện Tâm thần học
Moskva, đã công phu nghiên cứu hầu hết các trường hợp bệnh tật của những
nhân vật lừng danh trong lịch sử thế giới. Và ông đã làm thiên hạ gần
như bị sốc khi công bố rằng: những con người vĩ đại đó thường mắc những
căn bệnh trầm kha hơn nhiều so với những người bình thường khác. Thật
đúng câu ông bà đã đúc kết “Có tài có tật”, theo nhà bác học V.
Efroimson thì có năm loại hình bệnh tật thường ghé thăm, rồi thích “đánh
đu” trọn đời với các thiên tài:
- Căn bệnh đầu tiên được
kể tới chính là bệnh Gout. Căn bệnh này thường làm tăng mức độ acid
uric máu - công thức này rất gần với công thức của các phân tử có trong
chất caffeine. Vì vậy, loại acid này vô hình trung đã “tích cực” kích
thích não bộ làm việc trong trạng thái “hưng phấn” dài dài… Những nhân
vật đạt được danh hiệu “thiên tài” nhờ Gout phải kể đến là Alexander Đại
đế của Macedonia, Họa sỹ-điêu khắc gia thiên tài Michel Angelo; các nhà
bác học vĩ đại như Newton, Darwin; các triết gia hàng đầu thế giới như
E. Kant, Schopenhauer…
- Căn bệnh thứ hai thích
thăm viếng các thiên tài là “Hội chứng Marfan”– khi chất adrenaline
được tăng cường trong máu, tác động mạnh tới hệ thống thần kinh tạo nên
nguồn hưng phấn, khiến các thiên tài “tỉnh thức” nhiều hơn say ngủ. Kết
quả khảo sát cho thấy, các vĩ nhân ở nhiều lĩnh vực khác nhau từng bị
bệnh này như: Tổng thống Mỹ, A.Lincoln, văn hào Đan Mạch Andersen, Tổng
thống Pháp De Gaulle, Nhà bác học-dịch giả lừng danh, Chukovsky…
- Loại bệnh lý thứ ba
được gọi là “Hội chứng nam hóa” - nguyên văn là ‘ Hội chứng Morris’ chỉ
hiện tượng chuyển đổi giới tính, lấy tên nhà văn Anh, Jan Morris (người
chuyển đổi giới tính từ đàn ông thành đàn bà). Trong ngữ cảnh này, các
nhà khoa học chỉ những phụ nữ có nam tính mạnh, biểu hiện ở ý chí, nghị
lực và trí tuệ của những bóng hồng khiến chính các đấng mày râu cũng
phải tâm phục khẩu phục. Tiêu biểu cho trường hợp này là những nữ anh
hùng lịch sử như nữ thánh Jeanne d’Arc (Pháp) hay bà Trưng, Bà Triệu ở
Việt Nam...
- Căn bệnh thứ tư là
bệnh bùng phát tính dục. Nhu cầu tình dục tăng cao là do mức tiết xuất
androgen - hormon steroid tăng cao. Hợp chất này có tác dụng kích thích
cơ thể như những liều doping, khiến đầu óc luôn trong cơn hưng phấn.
Loại này thường tạo nên nguồn cảm hứng sáng tạo mãnh liệt và bất tận cho
các thiên tài, nên không lạ khi không ít nghệ sỹ hoặc những vĩ nhân có
máu nghệ sỹ thuộc tuýp người này: Hoàng đế Caesar, Pie Đại Đế… hay các
thiên tài tận tụy phục vụ Nàng Thơ như Byron, Pushkin, Lermontov, Heine,
Esenin...
- Thứ năm là căn bệnh
được gọi là “trầm cảm Hypomanic”, thể hiện ở tính khí rất thất thường.
Sau những cơn loạn động tâm thần và suy thoái của hoạt động trí tuệ, sự
phục hồi rất nhanh và chủ thể cảm thấy lạc quan, phấn hứng lại tăng vùn
vụt như để bù lại những gì đã mất trước đây. Đó chính là thời điểm ra
đời những tác phẩm lớn của các tác giả như Gogol, Saint-Simon, Dickens,
Hemingway, Maupassant… Mức độ đặc biệt của dạng này có thể biểu hiện như
bệnh động kinh (epilepsy) mà các thiên tài như Dostoevsky, Van Gogh…
Dù khoa học đã tiến bộ
rất cao, song các căn bệnh trên vẫn thuộc những trường hợp “botay.com”
như những thách thức thực sự các nhà khoa học. Người ta chỉ khẳng định
đựoc rằng, không phải tất cả những người bị các chứng bệnh trên đều là
các tài năng, song đại đa số các thiên tài đều mắc phải một trong năm
loại tật bệnh mà Vladimir Efroimson đã khái quát. Nhiều vấn đề người ta
vẫn chưa giải thích được, như tại sao các thiên tài lại dễ bị những bệnh
đó? Có cách nào hoá giải những căn bệnh đó mà không ảnh hưởng tới sức
khoẻ, tài năng và cống hiến của các thiên tài? Trong chừng mực hiểu biết
của chúng ta về các căn bệnh ấy, về tâm thần, tính dục, bệnh Gout, hội
chứng Marphan hay trầm cảm…, những kết luận và phương án ấy không dẫn
tới bất cứ thay đổi nào đáng kể, không tạo ra bất cứ điều gì mới! Thông
thường, tật bệnh dường như một thử thách, một cái giá cần trả cho ân huệ
mà Tạo Hoá ban riêng cho một số người?!
Thiên tài là kết quả của 10.000 giờ lao động
Nhà xã hội học Malcolm
Gladwell – một trong 25 diễn giả hàng đầu thế giới hiện nay, tác giả của
những cuốn sách bán chạy nhất (best-selling author), đã nêu một quan
điểm có vẻ rất thực tiễn trong cuốn sách Outliers (Những người xuất
chúng, 2008).
Malcolm Gladwell lần
lượt đề cập 2 lý thuyết mà ông cho là mới. Đầu tiên là hiệu ứng Mathew.
Trong đó ông tổng hợp những nghiên cứu về ảnh hưỡng của thời điểm ra đời
của các vận động viên khúc côn cầu hay cầu thủ bóng đá trong thành công
của họ. Quả thật các dữ liệu là thuyết phục khi hầu hết tuổi và tháng
sinh của các vận động viên hàng đầu phụ thuộc vào cách thức và thời điểm
tuyển chọn của nhà tổ chức. Và thế là những người có thời điểm sinh
thích hợp sẽ hưởng lợi hơn những kẻ khác và càng giỏi thì lại càng hưởng
lợi nhiều hơn. Đây cũng chính là ý trong kinh Tân ước với lời dạy của
thánh Mathew rằng “ai đã có sẽ được cho thêm, còn phàm kẻ nào không có
thì ngay cả cái đang có cũng sẽ bị lấy đi”.
Tiếp đó tác giả đề cập
tới Quy tắc 10.000 giờ. Theo thống kê, đây dường như là cái “Ngưỡng” của
số giờ mà một tài năng cần phải bỏ ra để đạt tới đẳng cấp thế giới.
Không gì khác hơn là tác giả đang nhấn mạnh tới nỗ lực cá nhân và những
giot mồ hôi đổ xuống là điều kiện tiên quyết dẫn đến mọi thành công.
Và một điều thú vị là
thời điểm sinh cùng việc đạt 10.000 giờ lao động đúng ở thời điểm cần
thiết đã được các nghiên cứu ghi nhận ở nhiều cá nhân xuất sắc.
Lâu nay, IQ là thước đo
mức độ thông minh của một người. Tuy nhiên việc có IQ cao vẫn không đồng
nghĩa với đạt tới thành công. Tác giả nói tới “trí thông minh thực
tiễn”, cái đo mức độ khôn ngoan trong việc áp dụng kiến thức vào đời
sống. Ở nhiều người, sự hài hòa cuả IQ và loại thông minh này đã giúp họ
thăng hoa.
Tuy nhiên, lý thuyết của
Gladwell cũng không thể giải thích được những thiên tài nổi tiếng về
tính “lười biếng” hoặc những thiên tài mất sớm (chưa đủ thời gian sống
để lao động 10 000 giờ) như các đạii thi hào Byron, A. Pushkin,
Lermontov, triết gia Hegel, nhà bác học Pierre Curie hay Norbert Wiener,
Chaplin, Andrei Bely, Alexander Borodin... Ngay cả cho đến cuối đời, họ
không thể đạt được thời lượng 10 000 giờ làm việc, sáng tác hoặc nghiên
cứu. Như vậy, các lý thuyết trên đã cố gắng lý giải những điều bí ẩn
như những nhân tố tạo nên thiên tài. Song, là những quan điểm khoa học,
chúng có xác suất của riêng chúng và không thể bao quát hết những chiều
sâu bí ẩn của hiện tượng thiên tài.
Theo (Komsmolskaya Pravda/GDTD))